Chủ Nhật, 7 tháng 2, 2016

NGÀY TẾT NÓI CHUYỆN CHƠI THƠ







Ngày nay người ta chơi thơ vào  dịp tết với nhiều kiểu:  Treo cờ thơ, bình thơ, thả thơ bay lên trời, chép thơ vào thúng mủng rổ rá mang đi triển lãm. Riêng ông Phạm Mạnh Danh (1) cách nay gần thế kỉ có kiểu chơi thơ không mấy ai theo được.  Kể như ở Việt Nam, ông là thủy tổ của nghệ thuật sắp đặt, không sắp đặt đồ vật mà sắp  đặt thơ. Xin giới thiệu sau đây 2  trong rất nhiều kiểu chơi của ông Phạm Mạnh Danh để quý vị đọc chơi.


Kiểu 1. Rút bốn câu thơ (chữ Hán đã phiên âm) trong bốn tác phẩm khác nhau của  Tàu, ghép lại có một bài thơ tứ tuyệt đủ niêm luật, dịch ra sẽ có bốn câu trong truyện Kiều.
1.a
Lưu thù dư tình bổ hóa công  ( rút trong Liễu Trai)
Hồng nhan lưu lạc hận nan cùng ( rút trong Bách Mỹ)
Sinh tiền cá cá thuyết ân ái  (rút trong Kim Cổ kì quan)
Mạnh lý vô thời tổng thị khô (rút trong Thăng Bình truyện)
Dịch
Phụ phàng chi mấy hóa công
Ngày xanh mòn mỏi má hồng phôi pha
Sống làm vợ khắp người ta
Hại thay chết xuống làm ma không chồng.
1.b
Quế luân tà chiếu phấn lâu không.  (rút trong Tình sử)
Thủy tế, hoa gian ảnh đạm nùng.   (rút trong Trụ Xuân Viên)
Trù tướng đông lân thiên thụ tuyết  (rút trong Thi Lâm)
Hải đường khai tận nhất đình hồng  (rút trong Đường thi)
Dịch
Gương Nga chênh chếch dòm song
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
Hải đường lả ngọn đông lân
Hạt sương trĩu nặng, cành xuân la đà
1.c
Thùy gia tiêu tức đậu đông phong  (rút trong  Tình sử)
Khứ khứ ly ly tổng tụy dung   (rút trong Ỷ Lâu mộng)
Liệu đắc kim sinh vô ngã phận ( rút trongTái sinh duyên)
Lai sinh hoặc giả ký trùng phùng  (rút trongTái sinh duyên)
Dịch
Vì ai ngăn đón gió đông
Thiệt lòng khi ở đau lòng khi đi
Trùng phùng hù dọa có khi
Thân này thôi có còn gì mà mong
1.d
Nhất niên xuân sự đáo trà mi  (rút trong Đường thi)
Dĩ bị du phong thám đắc tri    (rút trong Thi lâm)
Nhuyễn ngọc ôn hương thùy vị tích   (rút trong Ỷ Lâu mộng)
Hối giao vũ đố dữ phong xuy  (rút trong Hồng Lâu mộng)
Dịch
Tiếc thay một đóa trà mi
Con ong đã tỏ đường đi lối về
Một cơn mưa gió nặng nề
Thương gì đến ngọc tiếc gì đến hương.
Kiểu 2. Chọn nguyên một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt trong sách Tàu (có chua rõ tên bài thơ, tên tác giả,  tên sách) sau khi dịch ra có bốn câu thơ Nôm của bốn tác phẩm khác nhau.
2.a
ĐỀ TÍCH SỞ KIẾN XỨ    (Thơ của Thôi Hộ, Đường thi)
Khứ niên kim nhật thử môn trung
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng
Nhân diện bất tri hà xứ khứ
Đào hoa y cựu tiếu đông phong
Dịch
Lét trong cửa tía mây trùng  (rút trong tác phẩm Ngọc hoa)
Vẻ hồng kia với má hồng đua tươi  (rút trong Ngọc kiều lê)
Trông theo nay chẳng thấy người  (rút trong Chinh phụ ngâm)
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông (rút trongThúy Kiều)
2.b
XÍCH BÍCH HOÀI CỔ    (Thơ của Đỗ Mục, Đường thi)
Chiết kích tầm sa thiết vị tiêu
Tự tương ma tẩy nhận tiền triều
Đông phong bất dữ Chu Lang tiện
Đồng Tước xuân thâm tỏa nhị kiều
Dịch
Đá hoa sẵn, nhạc vàng treo   (trong tác phẩm Bích câu kỳ ngộ)
Nhìn xem dấu cũ ra chiều hoài nhân (trong tác phảm nữ Tú tài)
Gió đông chẳng đoái vừn xuân (trong tác phẩm Lục Vân Tiên)
Một nền Đồng Tước khóa xuân hai Kiều (trong tác phẩm Thúy Kiều)
2.c
ĐỀ HOA CÚC (thơ của Đặng Thị, Tình sử)
Lương công diệu thủ ổn an bài
Bút để di lai chi thượng tài
Lục diệp hoàng hoa trường tự mỵ
Đằng nhân bất hứa điệp phonh lai
Dịch
Bức tranh ai khéo vẽ vời   (trong tác phẩm Bướm Hoa)
Phẩm đề xin một vài nhời thêm hoa  ( trong tác phẩm Thúy Kiều)
Rõ ràng xanh lá đỏ hoa   (trong tác phẩm Tống
Trân)
Tường đông bướm lại ong qua mặc lòng (trong tác phẩm Hoa Tiên)
-------------
(1) Tác giả sách Bút hoa thi thảo, xuất bản 1942 ở Nam Định 
Đọc tiếp ...

Thứ Bảy, 6 tháng 2, 2016

BÚT ĐÀM CUỐI NĂM






Người bút đàm với bu tui

Chiều 23 tháng chạp, sau khi thả 3 ông cá chép xuống hồ  để các vị vượt Vũ Môn lên báo công với Ngọc Hoàng, bu tui “thiền hành” suốt dọc đường Nguyễn Thái Học xem thiên hạ mua sắm hoa lá cây cảnh đón tết.  Đến ngả ba Nguyễn Thái Học - Lê Hồng Phong thấy một chiếc xích lô đỗ dưới tán cây trên vỉa hè.  Ông chủ xe ngồi ngay ngắn trên đệm, môi mím chặt, mắt đăm đăm nhìn thẳng, hai tay nâng một quả cam trước ngực, ngón tay xòe ra vẻ vô cùng thành kính.  Thấy lạ bu tui dừng lại rón rén nâng máy ảnh lên, trong bụng sợ ông ta nổi cáu tịch thu chiếc máy thì rách việc. Không ngờ ông ra hiệu cho chụp, chỉ chụp duy nhất một lần không cho chụp lần thứ hai. Bu lễ phép, thưa bác cho chụp thêm vài kiểu nữa, tôi sẽ in ra tặng bác làm kỉ niệm ngày ông Táo về trời. Ông xích lô chỉ tay vào miệng, lại chỉ vào tai rồi lắc đầu quầy quậy. Trời ạ, ông này vừa câm vừa điếc.  Thấy bu tui đang muốn nói gì thêm, ông đưa cho một mẫu bút chì, một quyển vở học trò và cuộc bút đàm bắt đầu. Ông xích lô “phát ngôn” trước.
-  Tui là Bờm
-  Tên người ta gọi vui hả bác
-  Bờm là Bờm, không vui, không buồn. Vì tôi có nghe được tên tôi bao giờ đâu.
-  Nhưng Bờm thì phải có cái quạt mo mà bác không thấy có.
-  Đó là Bờm thời xưa, nay ông ấy làm quan to rồi. Bờm tui chạy quạt điện mà chỉ đạp xích lô thôi.
-  Hồi nãy thấy bác đặt quả cam lên ngực cầu nguyện điều chi đó…
- À, đó là nghi lễ tôi trình tâu Ngọc hoàng công việc trần gian. Năm nào cũng vậy cứ đến 23 tháng chạp, một mình tôi tự  vượt  Vũ Môn, hóa rồng…
-  Bác tự làm ông táo, lạ nhỉ!
- Tôi không tin táo quân, các ông ấy được người ta nuông chiều đâm hư hỏng, dối trá, thích ai thì nói tốt, không ưa ai thì nói xấu. Ngọc hoàng ở quá xa nghe mấy cha táo ấy là hỏng việc.
- Nhưng đó là tín ngưỡng của dân mình mà bác
- Tôi vẫn cho là người đời nuôi ong tay áo nuôi táo trong nhà
-  Đúng là bác nghĩ không giống ai
- Trong thiên hạ người ta buộc phải nghỉ giống nhau, bắt chước nhau, còn tôi chỉ giống tôi chớ không cần giống ai khác. Trong tam vô tôi đã thưc hiện được nhị vô, cho nên cuộc đời có đỡ rắc rối…
- Nghĩa là…
- Nghĩa là không nghe và không nói
-  Cũng may mà đôi mắt bác nhìn còn tinh
- Tôi nghe bằng mắt, mọi chuyện hay dở báo chí viết ra vẫn lọt vào đầu. Nghe không ưng ý…thì xé luôn tờ báo. Tinh mắt cũng là một nỗi khổ
- Chết, bác xé báo nhà nước
-  Không xé thì sớm muộn nó cũng tan tành ở đâu đó
-  Bác đã chuẩn bị gì ăn tết
- Không tết thì tôi vẫn ăn. Tết thì được gì nào.
- Được vui xuân, vui năm mới
-  Chẳng qua người ta phải cố vui để cho khuây khỏa nỗi buồn 
-  Nỗi buồn gì hở bác
- Buồn vì cuộc đời giảm đi một năm, đường đến nghĩa địa gần lại chút xíu…

Câu chuyện đang rôm rả thì một nhà sư đến ra hiệu thuê xe, cuộc bút đàm giữa chúng tôi dừng lại. Nhà sư và ông Bờm không bút đàm mà “nói” với nhau bằng tay cùng điệu bộ, xem ra hai người quen thân nhau lắm. Sau khi nhà sư ngồi lên xe, ông xích lô quay lại gật đầu chào, bu tui đưa máy ảnh lên nhưng ông ra hiệu không được chụp.

  Có lẽ ra giêng bu tui phải tìm cách gặp lại “ông Bờm có cái quạt điện” thêm một lần nữa để tiếp tục cuộc bút đàm dở dang này… hihihi.    
Đọc tiếp ...